Bản Sắc Không Bao Giờ Tắt

Tôi vào Sài Gòn tay trắng, nhưng chưa từng cảm thấy thiếu thốn điều gì trên mảnh đất này.

Ngày còn bé, nghĩ đến Sài Gòn là nghĩ đến những tòa nhà cao tầng tráng lệ, ô tô tràn ngập lòng đường, và những con người ăn mặc hiện đại di chuyển rất nhanh trên hè phố. Mãi sau này vào Sài Gòn lần đầu nhập học, những ý nghĩ ấy vẫn còn treo lơ lững trên suốt chuyến tàu của mình.

Rồi một Sài Gòn rất bụi, rất đời hiện ra trước mắt, đập tan những mộng tưởng về đỉnh Bitexco cao chót. Tôi đã nhìn thấy một cái đẹp khác hẳn những gì tưởng tượng về Sài Gòn. Một cái đẹp đơn thuần đến mức tôi không thể nào cắt nghĩa được, cái đẹp ấy hiển hiện qua một hình ảnh vô cùng giản dị mà tôi vẫn ấn tượng đến tận bây giờ: những bình trà đá miễn phí.

Trà đá miễn phí chỉ là một cử chỉ nhỏ để dân Sài Gòn giúp đỡ người lao động, tiếp sức cho họ ở cái xứ quanh năm nắng nóng. Nhưng chỉ những ai ở Sài Gòn đủ lâu, quan sát đủ sâu mới thấy đó là cả một kì quan: kì quan của tình người.

Cứ mỗi bình trà đá miễn phí im lìm bên vỉa hè là một biểu hiện lặng lẽ của lòng tốt. Và có lẽ đi khắp thế giới, không nơi nào có nhiều bình trà đá miễn phí như Sài Gòn.

Người từ mọi miền tụ về Sài Gòn đều hòa vào cái nhịp hào sảng, thương kẻ yếu, sẵn sàng san sẻ cho kẻ thiệt hơn mình. Dầu vậy không ai nói ra. Chỉ có những bình trà đá miễn phí vẫn ở đó mãi theo năm tháng, chẳng biết tự bao giờ.
_____

Như bao người, tôi đuổi theo Sài Gòn mệt nhoài. Cả thị thành xoay như một con quay không bao giờ ngừng lại. Đôi lúc tôi vứt toẹt mọi sự, lang thang mọi hẻm. Sớm nhâm nhi ly cà phê Sài Gòn tổ chảng, trưa sà vào cơm tấm, tối mát ra bờ kè Thị Nghè uống bia. Rồi bỗng nhận ra: sao Sài Gòn dịu dàng bình yên đến thế? Cái bình yên không phải kiểu tiết thu trong veo một chiều Hà Nội, không phải phong cảnh cổ kính lặng thầm như Huế. Cái bình yên của Sài Gòn là bình yên ngay giữa chộn rộn thị thành, bình yên ngay giữa ngổn ngang tất bật.

Đi đường Sài Gòn không bao giờ sợ lạc. Cả nước không nơi nào người ta chỉ đường nhiệt tình bằng dân Sài Gòn. Có là ba chục cây số ngoằn ngoèo cộng thêm một mớ hẻm xoẹt hẻm, người ta xúm lại chỉ đường thì kiểu gì cũng tới nơi. Những con hẻm xoẹt nhiệt tình, xoẹt bất thình lình như khu Mả Lạng, Quận 1 là ví dụ điển hình. Đây có thể nói là mê cung ẩn mình, nơi mọi bản đồ nhường đường cho cảm quan dẫn lối. Nơi GrabBike bó tay, GoViet bỏ chạy.

Người Sài Gòn thẳng bụng. Nói một là một, hai là hai, hiếm khi đon đả trước mặt, sau lưng móc mỉa. Dỗi nhau, cũng phải nói ra mới thỏa – “Anh quá đáng lắm luôn á!”.

Và cứ thế, người ta tự nhiên chung sống với nhau trên mảnh đất này. Quen cho đi, quen hào sảng. Người Sài Gòn luôn sống dư dả, kể cả khi họ không có gì. Tôi nghĩ, ấy cũng là một kiểu tình người.

Và cái tự hào lớn nhất khi làm người Sài Gòn, đó là sự tử tế. Sự tử tế đã ăn sâu, bén rễ trở thành bản sắc.