Huyết áp tâm thu là gì? Cách kiểm soát huyết áp tâm thu hiệu quả

Ngày đăng: 23/08/2024

Huyết áp là một trong những chỉ số quan trọng nhất để đánh giá tình trạng sức khỏe tim mạch. Trong chỉ số huyết áp có 2 thành phần là huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Trong đó, chỉ số huyết áp tâm thu thường được mọi người quan tâm nhiều hơn. 

Huyết áp tâm thu là gì? 

Huyết áp tâm thu là chỉ số đo lường áp lực máu lên thành động mạch khi tim co bóp 

Huyết áp tâm thu, còn được gọi là huyết áp tối đa, là chỉ số đo lường áp lực máu lên thành động mạch khi tim co bóp. Khi tim co bóp, máu được đẩy ra khỏi tâm thất trái và lưu thông qua hệ thống tuần hoàn, tạo ra áp lực lớn nhất lên thành mạch.  

Chỉ số huyết áp tâm thu là con số đầu tiên trong hai chỉ số huyết áp, ví dụ như 120/80 mmHg thì trong đó 120 chính là chỉ số huyết áp tâm thu. 

Huyết áp tâm thu có ý nghĩa gì? 

Huyết áp tâm thu có ý nghĩa rất quan trọng trong việc đánh giá sức khỏe tổng quát của một người vì nó cung cấp thông tin về khả năng bơm máu của tim và sức căng của thành mạch. 

Khi tim co bóp, nó cần một lực đủ mạnh để đẩy máu đi qua các động mạch, cung cấp oxy và dưỡng chất cho các cơ quan và mô.  

Sự gia tăng hoặc giảm sút bất thường trong huyết áp tâm thu có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn như bệnh tim, đột quỵ hoặc các vấn đề về tuần hoàn. 

Huyết áp tâm thu có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá sức khỏe về tim mạch 

Chức năng của huyết áp tâm thu 

Huyết áp tâm thu có chức năng chính là đảm bảo rằng máu được đẩy đủ mạnh từ tim đến các cơ quan trong cơ thể. Khi tim co bóp, huyết áp tâm thu giúp máu lưu thông đến các mạch máu lớn và từ đó tiếp tục lưu thông đến các mạch máu nhỏ hơn để cung cấp oxy và dưỡng chất cho các tế bào. 

Ngoài ra, huyết áp tâm thu còn giúp điều chỉnh lưu lượng máu tùy theo nhu cầu của cơ thể.  

Ví dụ, khi tập thể dục hoặc trong tình huống căng thẳng, huyết áp tâm thu thường tăng lên để đáp ứng nhu cầu tăng cường cung cấp oxy và dưỡng chất cho cơ thể. Điều này cho phép cơ thể thích nghi và hoạt động hiệu quả trong các điều kiện khác nhau. 

Huyết áp tâm thu đảm bảo rằng máu được đẩy đủ mạnh từ tim đến các cơ quan 

Huyết áp tâm thu bao nhiêu là bình thường? 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mức huyết áp tâm thu được coi là bình thường khi dao động trong khoảng từ 90 đến 140 mmHg, với ngưỡng lý tưởng là từ 115 đến 120 mmHg.  

Thông thường, bác sĩ sẽ chẩn đoán bạn bị tăng huyết áp nếu huyết áp tâm thu từ 140 mmHg trở lên hoặc huyết áp tâm trương từ 90 mmHg trở lên. Ngược lại, nếu huyết áp tâm thu dưới 85 mmHg, điều này có thể là dấu hiệu của tình trạng huyết áp thấp. 

Tuy nhiên trên thực tế, chỉ số này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi hay giới tính. Cụ thể như bảng sau đây:  

Chỉ số huyết áp tâm thu bình thường 

Các yếu tố tác động đến huyết áp tâm thu 

Yếu tố bên trong cơ thể 

• Di truyền: Yếu tố di truyền có ảnh hưởng nhất định đến mức huyết áp của một người. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh cao huyết áp, nguy cơ mắc bệnh của cá nhân đó cũng sẽ cao hơn. 

• Tuổi tác: Khi tuổi càng cao, mạch máu mất dần độ đàn hồi, làm tăng sức cản trong động mạch và thường dẫn đến tình trạng tăng huyết áp tâm thu. 

• Cân nặng: Thừa cân hoặc béo phì làm tăng khối lượng công việc của tim và có thể dẫn đến tăng huyết áp tâm thu. 

• Sức khỏe tâm lý: Căng thẳng, lo âu, thậm chí là trầm cảm có thể làm tăng huyết áp do tăng sản xuất các hormone căng thẳng như adrenaline và cortisol. 

Yếu tố từ môi trường bên ngoài 

• Chế độ ăn uống: Ăn nhiều muối, ít kali và nhiều chất béo bão hòa có thể làm tăng huyết áp tâm thu. Những thực phẩm nhiều muối sẽ gây giữ nước, làm tăng áp lực trong động mạch. 

• Hoạt động thể chất: Thiếu hoạt động thể chất có thể dẫn đến thừa cân, từ đó làm tăng huyết áp. Ngược lại, tập thể dục đều đặn giúp cải thiện tuần hoàn và ổn định huyết áp. 

• Hút thuốc lá và rượu bia: Cả hai đều là những yếu tố nguy cơ lớn gây tăng huyết áp. Hút thuốc làm co mạch, trong khi đó rượu bia làm tăng nhịp tim. 

• Yếu tố môi trường: Ô nhiễm không khí và tiếng ồn cũng có thể ảnh hưởng đến huyết áp. Các nghiên cứu cho thấy người sống trong môi trường ô nhiễm thường có nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp cao hơn. 

Rối loạn huyết áp tâm thu nguy hiểm thế nào? 

Rối loạn huyết áp tâm thu, bao gồm cả huyết áp tâm thu cao và huyết áp tâm thu thấp, đều có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời. 

Rối loạn huyết áp tâm thu có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng 

Huyết áp tâm thu cao 

Đây là tình trạng phổ biến và là yếu tố nguy cơ chính của các bệnh tim mạch như bệnh mạch vành, suy tim và đột quỵ. Nếu không được điều trị, tăng huyết áp tâm thu có thể dẫn đến tổn thương mạch máu và các cơ quan chính trong cơ thể, bao gồm não, tim, thận và mắt. 

Huyết áp tâm thu thấp 

Mặc dù ít phổ biến hơn, huyết áp tâm thu quá thấp cũng có thể gây nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Nó có thể dẫn đến chóng mặt, ngất xỉu và trong trường hợp nặng hơn có thể gây sốc hoặc suy đa cơ quan do không đủ máu cung cấp cho các bộ phận trong cơ thể. 

Cách kiểm soát huyết áp tâm thu hiệu quả 

Để duy trì huyết áp tâm thu ổn định và trong giới hạn bình thường, việc thay đổi lối sống và duy trì các thói quen lành mạnh là rất quan trọng: 

Chế độ ăn uống lành mạnh 

Giảm tiêu thụ muối, tăng cường ăn rau xanh, trái cây, và các loại thực phẩm giàu kali như chuối, cam, cà chua,...  

Nước ion kiềm có tác dụng hỗ trợ kiểm soát huyết áp đáng kể 

Nước ion kiềm cũng là một trong những nguồn cung cấp magie, kali... dồi dào mà bạn có thể cân nhắc. Ngoài ra, nước ion kiềm còn có canxi và magie có tác dụng hỗ trợ giãn mạch và cải thiện tuần hoàn máu, từ đó giúp kiểm soát huyết áp hiệu quả hơn.  

Đã có nhiều nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng đã chỉ ra tiềm năng của nước ion kiềm trong việc hỗ trợ phòng ngừa và làm chậm sự phát triển của bệnh cao huyết áp, nhờ có tính kiềm tự nhiên như rau xanh (từ 8.5 đến 9.5), sở hữu chất chống oxy hoá cực mạnh hydrogen, ORP... giúp mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm cả việc hỗ trợ điều trị bệnh cao huyết áp. 

Đồng thời, nên tránh thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, và đồ uống có cồn.  

Tập thể dục đều đặn 

Tập thể dục thường xuyên là một trong những cách hiệu quả để duy trì chỉ số huyết áp tâm thu. Hoạt động thể chất không chỉ giúp bạn kiểm soát cân nặng mà còn làm giảm căng thẳng và thúc đẩy tuần hoàn máu. Các bài tập như đi bộ, bơi lội và yoga đặc biệt có lợi cho huyết áp và sức khỏe tim mạch.  

Tập thể dục đều đặn 

Quản lý căng thẳng 

Học cách quản lý và giảm căng thẳng là vô cùng quan trọng để duy trì huyết áp ở mức ổn định. Bạn có thể thử nhiều phương pháp để giảm căng thẳng, chẳng hạn như thư giãn, thực hành kỹ thuật thở sâu, thiền định hoặc tham gia vào các hoạt động giải trí.  

Không hút thuốc và hạn chế uống rượu 

Hút thuốc và tiêu thụ rượu bia là những thói quen gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe tim mạch nói riêng và sức khỏe tổng thể nói chung. Việc bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia là những biện pháp quan trọng để kiểm soát huyết áp tâm thu và bảo vệ sức khỏe. 

Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia là những biện pháp quan trọng kiểm soát huyết áp tâm thu 

Theo dõi huyết áp thường xuyên 

Việc đo huyết áp định kỳ để theo dõi sức khỏe sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề bất thường về huyết áp, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời trước khi tình trạng trở nên nghiêm trọng. 

Ngoài ra, việc theo dõi huyết áp còn giúp đo lường hiệu quả của các biện pháp mà bạn đang thực hiện như chế độ ăn uống, tập thể dục hoặc dùng thuốc; từ đó có sự điều chỉnh sao cho phù hợp.  

Tóm lại, huyết áp tâm thu là một chỉ số quan trọng phản ánh sức khỏe tim mạch của chúng ta. Việc kiểm soát huyết áp tâm thu trong giới hạn bình thường sẽ giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng và mang lại một cơ thể khỏe mạnh hơn.